Uhandre palmatua, urmaeletako erregea

Mendebaldeko Europa osoan bizi da, Iberiar Penintsulako iparretik Eskoziaraino. Bi azpiespezie ditu. Gure basoetan, Frantzian, Belgikan, Alemanian eta Herbeheretan bizi dena Triturus helveticus helveticus elakoa da, eta Espainiako eta Portugaleko ipar mendebaldean bizi dena Triturus helveticus queirai delakoa, ordea.

Palmatua gure uhandre txikiena da, emeak baino handiagoak diren arrak 9 zentimetro luze baino gutxiago baitira burutik buztanaren puntara. Emeek, aldiz, 6,5 eta 7 zentimetro bitartean dituzte, horietatik erdia edo buztanari dagozkienak. Bizilekuaren arabera, anfibio honek tamaina desberdinak izaten dituela ikusi da.

Erraz moldatzen da eta ez da zorrotza

Habitatari dagokionez, uhandre palmatua ez da oso zorrotza eta, horri esker, oso baldintza aldakorretan bizi daiteke. Higrofiloa da eta uretako ohiturak ditu lurrekoak baino gehiago.

Euria egiten duenean, gauez, lurrera ateratzen da bizilekua dituen urmaelen inguruan aurkitzen dituen zizare txikiak eta intsektuak jateko. Uretako fasean, erraztasun handiz sartzen dira igelek eta apoek jarri dituzten arrautza-multzoen artean eta larbak harrapatzen dituzte haiek jaio ahala.Intsektuen, krustazeoen eta moluskuen larbak ere jaten dituzte.

Udazkenaren hasieran, ura uzten du eta lurrean bizi da, harrien eta enborren azpian, leku oso hezeetan, hezetasun horri eusten dion goroldioz betetako lekuetan, oro har. Orduan, bere azal leuna latsago bihurtzen da, belus antzerakoa, eta gorputzean zehar granotxoak ateratzen zaizkio. Haien babeslekuak hezetasuna handia denean edo euria egiten duenean jateko bakarrik uzten dituzte.

Azaroaren bukaerako egun hotzekin, lozorroan sartzen da eta ez da jarduerara itzuliko martxoaren hasieraraino. Orduan, uretara itzuliko dira ugaltzeko eta uda han igarotzera.

ARALDIA

Araldia aldakorra da eta horri esker, eguraldi desberdinei hobeto egokitzen da. Horregatik, martxotik -negua bukatu aurretik - uztailera arte ugaltzen aurki ditzakegu. Araldian, arrei ertz leuna duen gandor baxua ateratzen zaie bizkarraldean eta beste handiago bat buztanean zehar, zeina "alanbrezko punta" deritzon hari ilun batean bukatzen den. Atzeko oinak ere oso palmatuak bihurtzen dira, behatzen artean mintza eratzen baitzaie, hortik dator izena, baina araldiaren ondoren desagertu egiten zaio berriz ere. Lurrean udazkena eta negua elkarrekin igaro duten kidekoei azala leundu egiten zaie ondoren.

Uhandre palmatua
Ezkon-etenaldian, arrak buztana aurrerantz tolesten du eta gorputzarekiko paralelo jartzen du. Muturra azkar mugitzen du, modu erritmikoan.

Beste uhandreetan bezala, ernalketa gorputzaren barruan egiten da, arrak emeak karkaban sartuko duen espermatoforoa isurtzen baitu. Arrautzak ernaldu ondoren, emeak banan-banan finkatzen ditu uretako landareetan. Biribilak dira eta marroi ilun kolorea dute.

Larbek 8 eta 9 milimetro artean neurtzen dituzte jaiotzen direnean, aurreko hanka dituzte eta garatu ahala desagertzen diren luma itxurako brankiak dituzte. Bi edo lau hile iraun ditzake larba moduan eta ohikoa da udaren bukaeran, uhandre gazteek 3,5 eta 4 zentimetro bitartean dituztenean, urmaelak utzi eta inguruko harrien azpian ezkutatzea. Oraindik ere bi urte igaro beharko dira sexu heldutasuna lortu arte.

BITXIKERIAK

Larbek 8 eta 9 milimetro artean neurtzen dituzte jaiotzen direnean, aurreko hanka dituzte eta garatu ahala desagertzen diren luma itxurako brankiak dituzte. Bi edo lau hile iraun ditzake larba moduan eta ohikoa da udaren bukaeran, uhandre gazteek 3,5 eta 4 zentimetro bitartean dituztenean, urmaelak utzi eta inguruko harrien azpian ezkutatzea. Oraindik ere bi urte igaro beharko dira sexu heldutasuna lortu arte.